دست های آلوده

 

 

یاردهای عمده اسـکراپ کشـتی در منطقه آسـیا و خاورمیانه
یاردهـای عمـده منطقـه آسـیا در کشـورهای هنـد، بنگلادش، چین، پاکسـتان و ترکیه مسـتقر هسـتند.

هندوستان
سکراپ یـارد AlangShipBreakingYard(India) در هندوسـتان بـه تنهایـی بیـش از 30 درصد سـهم جهانـی از اوراق کشـتی را بـه خـود اختصـاص داده و در حـال حاضـر بزرگ‌تریـن مقصـد اسـکراپ و بازیافـت کشـتی در جهـان اسـت. بـا این‌حـال، پس از اینکـه دولـت هنـد «قانـون بازیافـت کشـتی‌ها 2019 »موضـوع مصوبـه اجلاس بین‌المللـی هنگ کنـک را بـرای بازیافـت ایمـن و سـالم کشـتی‌ها در سـال 2020 تصویـب کـرد، کشـتی‌های قراضـه بیشـتری از کشـورهای ایـالات متحـده، اروپا و ژاپن بـرای اسـکراپ بـه ایـن کشـور اعـزام شـدند. در نتیجـه پیش‌بینی می‌شـود سـهم جهانی هندوسـتان از صنعـت اسـکراپ کشـتی بـه 60 درصـد افزایـش یابـد و درآمد سـالانه این کشـور از صنعت اسـکراپ کشـتی بـر 2.2 میلیـارد دلار بالـغ شـود.

بنگلادش
اسکراپ ( Chittagong Ship Breaking Yard) یـارد و یـا برکینـگ یـارد چیتاگونـگ بنـگلادش پـس از اسـکراپ یارد هندوسـتان در رده بعـدی اهمیت قرار دارد که در سـال 1960 تأسـیس شد .

پاکستان
از سـایر مراکـز مهـم اسـکراب و بازیافت کشـتی در منطقه آسـیا، می‌تـوان از گادانـی (Gadani Ship Breaking Yard) ، پاکسـتان نـام بـرد کـه زمان تأسـیس آن بـه سـال 1947 برمی‌گردد.

چین
یـارد hangjiang Ship Breaking Yard در شـهر جیانگیـن بـوده و از نظر اهمیت پـس از مراکز هنـد، بنگلادش و پاکسـتان قـرار می‌گیرد.

ترکیه
یـارد Aliaga Ship Breaking Yard ، در منطقـه آلیـاگا ازمیـر قـرار دارد. ایـن یـارد از نظـر اهمیـت در رده آخـر کشـورهای مـورد بررسـی قرار می‌گیـرد، امـا رویکـرد آنهـا بـا توجـه بـه تعامـل با اسـتانداردهای اروپایـی متفـاوت با سـایر یاردها بوده و ضوابـط زیسـت‌محیطی و ایمنی بهداشـت را مورد وجـه قـرار می‌دهنـد.
خطرات اوراق کشتی

خطـرات اوراق کشـتی در دو بخـش اصلـی و مهـم ایمنـی، بهــداشت کار و زیسـت محیطـــی مـورد بررسی قرار می‌گیرد.

خطرات ایمنی و بهداشت کار

همانطور که اشـاره شـد، حداقل 70 درصد کشـتی‌ها بـرای اسـکراپ به کشـورهای در حال توسـعه آسـیا اعـزام می‌شـوند. این کشـتی‌ها (به‌ویژه کشـتی‌های قدیمـی و فرسـوده) دارای مـواد بالقـوه سـمی مانند آزبسـت، سـرب، بیفنیل‌هـای پلـی کلریـد و فلـزات سـنگین هسـتند که به همراه اسـتانداردهای ضعیف ایمنـی صنعتی، برای سلامتی کارگـران خطر ایجاد می‌کنـد. بخـارات و دودهـای خطرنـاک ناشـی از سـوختن مـواد در محوطه‌هـای کاری بـه راحتـی تنفـس شـده و مناطـق غبارآلـود بـه آزبسـت امری عـادی اسـت. سـوختگی ناشـی از انفجـار و آتـش، خفگـی، قطـع عضـو در اثـر سـقوط فلز، سـرطان و بیمـاری ناشـی از سـموم از مـوارد معمـول در ایـن صنعـت اسـت. آزبسـت در سـاخت کشـتی بسـیار مـورد اسـتفاده قـرار می‌گرفت تا اینکـه در نهایت در اواسـط دهـه 1980 در اکثر کشـورهای توسـعه‌یافته ممنـوع شـد. درحال‌حاضـر، هزینه‌هـای مربـوط بـه حـذف آزبسـت، همـراه بـا خطـرات احتمالـی بیمه و سلامتی، باعث شـده که اسـکراپ کشـتی در بیشتر کشـورهای توسـعه‌یافته دیگـر از نظـر اقتصـادی مقرون‌به‌صرفـه نباشـد. در کشـورهای توسـعه‌یافته بـا توجـه بـه الـزام و کنتـرل اجـرای اسـتانداردهای ایمنی، اوراق کشـتی می‌توانـد بـه طـور بالقـوه بیـش از ارزش خـود آهن قراضـه هزینـه داشـته باشـد. بـا این‌حـال در ایـن کشـورها، کارخانه‌هـای کشتی‌سـازی بـه دلیـل دارا بـودن تجهیـزات و منابع زیرسـاختی می‌توانند بدون نگرانی‌هـای ایمنـی در صنعـت اوراق کشـتی نیـز فعالیـت کننـد. از سـوی دیگـر در آسـیا در سـواحل شـنی نمی‌تواننـد بـه انـدازه کافـی از تجهیـزات سـنگین بهره‌بـرداری نمـوده و در نتیجـه خیلـی از امـور اجرایـی بـا تجهیـزات سـبک و دسـتی انجـام شـده کـه بـه جسـم کارگـران فشـار مضاعـف وارد می‌شـود. هنگامـی کـه گازهـای قابـل اشـتعال بـه طـور کامـل از مخـازن سـوخت خـارج نمی‌شـود، بسـیاری از کارگـران در انفجارها مجروح می‌شـوند. در بنـگلادش، یـک گروه ناظـر محلی ادعـا می‌کند کـه یـک کارگـر به طـور متوسـط در هفتـه و در اثر حادثـه ناشـی از کار در یاردهـای اسـکراپ کشـتی کشـته شـده و یک نفر نیـز در روز مجروح می‌شـود. ایـن مشـکلات ناشـی از بی‌توجهـی دولت‌هـا، مدیـران و مالـکان یاردهـای اسـکراپ و شکسـت کشـتی و مالـکان کشـتی‌های قراضـه بـوده کـه بـه کنوانسـیون بـازل در خصـوص انتقـال و امحـاء پسـماندهای خطــــرناک توجهـی نمی‌کننـد. بـر اسـاس گـزارش مؤسسـه جهــــانی کار و حقـوق بشـر، کارگرانـی کـه سـعی در اجـرای خواسـته‌های قانونـی داشـته اخـراج شـده و سـپس در لیسـت سـیاه قـرار می‌گیرنـد. کارمنـدان و کارگـران هیـچ قـرارداد رسـمی و یـا هیچگونـه حقـی ندارنـد و در خوابگاه‌هـای پـر جمعیـت و بـدون امکانات بـه آنها اسـکان می‌دهنـد. مقامات رسـمی هیچ آمـار جامعی از حـوادث و آسـیب‌ها ارائـه نمی‌کننـد، بنابرایـن مشکل دسـتِ کـم گرفتـه می‌شـود. کار کـودکان نیـز در این یاردها بسـیار گسـترده اسـت، 20 درصد نیـروی کار گارگـران اسـکراپ کشـتی در بنگالدش زیـر 15 سـال سـن دارند کـه عمدتـاً در برشـکاری فلـزی بـا مشـعل گاز فعـال هسـتند. بـا ایـن وجـود از سـال 2003 اتحادیـه کارگـران اسـکراپ کشـتی و صنایـع مرتبط با 15 هـزار عضو در بمبئـی هنـد ایجـاد شـده که حقـوق کارگـران را پیگیـری می‌کنـد، همچنین ایـن اتحادیـه کارگری، شـعبه‌ای نیـز در آلانـگ تأسـیس کـرده و از سـال 2005 تعطیلات و تجهیـزات ایمنی بـرای کارگران دریافـت می‌کنـد. اعضـای ایـن اتحادیـه امیدوارنـد فعالیـت آنهـا در سراسـر خـط سـاحلی جنـوب آسـیا گسـترش یابد. چنـد کمیتـه سـازمان ملـل متحـد نیـز حـوزه فعالیت‌هـای خـود را در مـورد حقـوق کارکنـان اسـکراپ کشـتی افزایـش داده‌انـد. در سـال 2006 ، سـازمان بین‌المللـی دریانـوردی، قوانیـن جهانـی لازم‌الاجـرا را ایجـاد کـرده کـه مربـوط بـه طراحی و بازیافـت کشـتی و اجـرای مقـررات مربـوط بـه آنهـا و طـرح «گذرنامـه سـبز» اسـت. کشـتی‌های قراضـه قبـل از اسـقاط بایـد دارای فهرسـت مـواد خطرنـاک باشـند و الزامـات بهداشـتی و ایمنـی را بـرآورده کننـد. سـازمان بین‌المللـی کار مجموعه‌ای از دسـتورالعمل‌های داوطلبانـه برای ایمنی شـغلی را در سـال 2003 ایجـاد کـرد. بـا ایـن وجود، سـازمان غیردولتـی و بین‌المللـی «صلـح سـبز» دریافـت که حتـی مقـررات اجبـاری قبلـی نیـز بـه دلیـل فسـاد دولتـی، پنهـان کاری یاردهـای اسـکراپ کشـتی و عـدم علاقـه کشـورهایی کـه رشـد اقتصـادی را در اولویـت قـرار می‌دهنـد، تأثیـر قابل‌توجهـی بـرای کارگـران نداشـته اسـت. همچنیـن نگهبانانـی در ایـن یاردهـا بـه کار گرفتـه می‌شـوند کـه مراقـب هرگونـه خبررسـانی بـوده و مانع شفاف‌سـازی موارد نقـص پروتکل‌هـای بهداشـتی، ایمنـی و امحـاء پسـماندهای خطرنـاک می‌شـوند. بـرای حفاظـت از سلامت کارگـران، این سـازمان توصیـه می‌کند که دولت‌هـا مدیریـت، کنتـرل و نظـارت بیشـتری بـر فعالیـت یاردهـای اسـکراپ کشـتی به خصـوص در کشـورهای هند، پاکسـتان و بنـگلادش اعمال کنند از سـوی دیگـر نیـز، تعـدادی سـازمان‌های حرفه‌ای غیردولتـی و غیرانتفاعـی بین‌المللـی در حال مذاکره بـرای پیشـرفت این صنعت بـا اجرای الزامـات مورد نظـر توسـط دولت‌هـا و مالـکان این یاردها هسـتند.
خطرات زیست‌محیطی

در سـال‌های اخیـر اسـکراپ کشـتی بـه موضوعـی تبدیـل شـده کـه نگرانی‌هـای زیسـت‌محیطی فراتر از سلامت کارگران و کارکنان شـده اسـت. یاردهای اسـکراپ کشـتی در کشـورهای در حـال توسـعه بـا قوانیـن سُسـت محیط‌زیسـتی یـا حتـی بـدون قانون عمـل کـرده و باعـث می‌شـوند مقادیـر زیـادی مواد بسـیار سـمی بـه محیـط عمومـی نفـوذ کنـد کـه باعـث مشـکلات جـدی بهداشـتی در بیـن کارگران و کارکنـان یاردهـا، جمعیـت محلـی و حتـی حیـات وحـش می‌شـود. گروه‌هـای مبارزاتـی محیط‌زیسـتی ایـن موضـوع را بـرای فعالیت‌هـای خـود در اولویـت قـرار داده‌اند. در امتـداد شـبه قاره هند، جنگل‌های حـرا که از نظر اکولوژیکـی مهم و منبع ارزشـمند بـرای حفاظت در برابـر توفان‌هـای گرمسـیری و باران‌هـای موسـمی بـوده، قطع شـده‌اند تا فضا برای اسـکراپ کشـتی‌ها فراهـم شـود. در بنـگلادش، بـه عنـوان مثـال، 40 هـزار درخـت حرا در سـال 2009 به طـور غیرقانونی قطـع شـده و مکان‌های سـاحلی این کشـور در حال حاضـر در معـرض خطر افزایش سـطح آب دریا قرار دارد. در نتیجـه عملکـرد نامناسـب ایـن صنعـت نیز 21 گونـه ماهـی و سخت‌پوسـتان در ایـن کشـور از بین رفته اسـت. کنوانسـیون بـازل در مـورد کنتـرل حرکت‌هـای فرامـرزی پسـماندهای خطرناک و دفع آنها در سـال 1989 توسـط 166 کشـور از جملـه هند و بنگلادش تصویب شـد و در سـال 2004 ،کشـتی‌های اسقاطی مشـمول مقـررات آن شـدند کـه هـدف آن، متوقف کـردن حمـل مـواد خطرنـاک بـه کشـورهای کمتر توسـعه‌یافته و اسـتفاده از امکانات، مقرر شـده است.

بـا این حال سـازمان‌های مسـتقل گـزارش می‌دهند کـه نه مالکیـن کشـتی‌های قراضه و نه کشـورهای دارای یـارد اسـکراپ کشـتی، بـه سیاسـت‌های این کنوانسـیون پایبنـد نیسـتند. ایـن سـازمان بـه همـه طرف‌هـا توصیـه می‌کند که کنوانسـیون بـازل را به طـور کامـل اجـرا کرده و کسـانی را کـه آن را نقض می‌کننـد، مسـئول بدانند. همچنیـن کنوانسـیون هنـگ کنـگ بـه دنبـال راه‌حلـی بـرای رشـد صنعت اسـکراپ کشـتی همراه بـا رعایـت قوانیـن زیسـت‌محیطی بـوده اسـت. این کنوانسـیون اجازه اسـکراپ کشـتی را پس از کسـب اطمینـان از رعایـت همـه شـرایط لازم و ضـروری صـادر می‌کننـد. ضمـن اینکـه کارخانه‌هـای اسـکراپ کشـتی را ملـزم کـرده کـه یـک برنامـه بازیافـت را بـرای حفاظت از محیط‌زیسـت منتشـر و آن را اجـرا کننـد. کنوانسـیون هنـگ کنگ در سـال 2009 تصویب شـد اما تعداد کمی از کشـورها از آن اسـتقبال کـرده و آن را امضـا نموده‌انـد. در مـارس سـال 2012 میلادی، کمیسـیون اروپـا مقـررات سـخت‌تری را بـرای اطمینـان از مسـئولیت‌پذیری همـه طرف‌هـا پیشـنهاد کـرد. بـر اسـاس ایـن قوانیـن، اگـر یـک کشـتی دارای پرچـم اروپـا اسـت، بایـد در کارخانـه کشتی‌سـازی منـدرج در «لیسـت سـبز» اتحادیـه اروپـا اسـکراپ شـود. یاردهـای اسـقاط کشـتی بایـد نشـان دهنـد کـه مطابـق اسـتانداردهای اروپایـی بوده تـا مقامات فاسـد محلـی نتواننـد بـه راحتـی ایـن مقـررات را دور زده و نادیـده بگیرنـد. بـا ایـن حـال شـواهدی مبنـی بـر تغییـر پرچم توسـط صاحبان کشـتی برای فـرار از مقـررات وجـود دارد. صنعـت قراضـه چیـن بـه شـدت بـه مقـررات پیشـنهادی اروپـا اعتـراض کـرده اسـت. اگرچـه مشـاغل بازیافـت چینـی کمتر از همتایـان آسـیای جنوبـی خـود بـه محیط‌زیسـت آسـیب می‌رسـانند، در عین حـال اسـکراپ‌کنندگان اروپایـی و آمریکایـی قوانین بسـیار سـختگیرانه‌تری را رعایـت می‌کننـد.