تیر تزانزیت از چله کریدور شمال-جنوب رها شد
ارزآوری هر تن کالای ترانزیتی برابر یک بشکه نفت
کریـدور شـمال- جنـوب داسـتانی طولانـی دارد. حداقـل از 22 سـال پیـش بـه ایـن سـو بحث راهانـدازی ایـن کریـدور حملونقلـی کـه بازار هـدف آن روسـیه و کشـورهای حوزه cis هسـتند، مطـرح بوده اسـت.
با آغاز مناقشـات بین روسـیه و اوکراین و اعمال تحریمهای گسـترده از سـوی غرب علیه روسـیه از یکسـو و بسـته شـدن مسـیرهای تردد کالا بین این کشـور و همسـایههای اروپایـی از سـوی دیگـر، کریدور شـمال-جنوب بـار دیگر مـورد توجه قـرار گرفـت. در این میان ایـران بـه عنوان میزبـان این کریدور فرصتـی طلایی یافته اسـت کـه از قِبَل راهاندازی این مسـیر و ترانزیـت کالاهای صادراتی-وارداتی روسـیه ضمن شـکوفا سـاختن بخشهـای حملونقلی خود، بـه نقشـی قابلتوجـه نیز دسـت یابد. در همیـن راسـتا، بـا توجه امکانـات ویژهای که گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران در حوزه حملونقـل ترکیبـی در اختیـار دارد و همچنیـن دانش همکاریهـای بینالمللـی حملونقلی که در این گروه به عنوان بخشـی از سـرمایه انسـانی در دسـترس اسـت؛ سـازمان توسـعه صادرات آن را بـه عنـوان راهبر کریدور شـمال-جنوب تعیین نموده اسـت. فردیـن قنبـری، مدیر پـروژه کریدورهـای ترانزیتی و بینالمللی کشـور در پاسـخ به پرسـشهای پیامدریـا، میگویـد کـه کیفیت ایـن راهبـری چگونه خواهـد بود. وی همچنین برخی جزییات از عملیات آزمایشی ترانزیت کالا از طریق کریدور شمال-جنـــوب که از ســـوی گـــروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایران در حال انجام است را تشـریح کرده است.
چـه عاملـی سـبب شـد کـه بحـث کریـدور شـمال-جنوب مجـدد در حوزه حملونقلـی کشـور داغ شـود؟
بـا توجـه بـه وقـوع مناقشـات میـان روسـیه و اوکرایـن و نظـر بـه موقعیـت ویـژه ژئوپلتیـک ایـران در منطقه، احیای کریدور شـمال-جنوب بدونشـک، فرصت تجـــاری بسیـــار خوبی را بـرای کشـور ایجـاد میکند. کشـور روسـیه نیز بـا توجـه بـه شـرایط کنونـی خـود، بـه اهمیت این مسـیر پـی ُبرده و برای اسـتفاده از آن، ابراز علاقـه کـرده اسـت. از ســوی دیگـر، بـا توجـه بـه اینکـه مدیریـت ارشـد گــروه کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایــران بـر حساسـیت ایـن پـروژه ملـی و آثـار مثبتـی کـه اجـرای آن میتوانـد در اقتصـاد ایـران داشـته باشـد، واقف اسـت، فعالیـت جدیـدی تحـت عنـوان «پروژه کریـدور شـمال-جنوب» از 15 فروردیـن مـاه سـال جـاری در گـــروه کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایـران تعریـف شـده کـه بـا توجـه بـه اهمیـت موضوع، تمـام بخشها و شـرکتهایی کـه در حـوزه فعـــالیتهای کشتیــــرانی در ایـن کریـدور دخیـل بــوده و میتـــوانستند نقشآفرینـی نماینـد، بلافاصلـه در ایـن حـوزه فعـال و وارد عمـل شـدهاند.
پـروژهای که بـه عـنـــوان «کریدور شمــال-جنوب» در گــروه کشتیــرانی جمهـوری اسلامی ایران مطرح شـده، چه مختصاتی دارد؟
مبـادی ورودی در ایـن کریـدور بهطـور کامـل مشـخص اسـت. برای مثـال کالایی کـه از مبدأ بنـادر شـمالی دریـای خـزر و روسـیه بـه بنادر ایـران میرسـد، از طریـق جـاده یـا ریـل، بـه سـمت بنـادر جنوبی حمــل میشـود. بـه این ترتیـب، کالای ترانزیتـی وارد شـده از بنـادر شـمالی بـرای انجـام فرآینـد بنـدری در جنوب در اختیـار نـاوگان قرار میگیرد و پـس از انجام کارهای بندری، برای حمل به کشتــی سـپرده خواهـد شـد و کالای مربوطه بـه مقاصد تعیین شـده در منطقـه و سـایر مقاصـد در دنیا حمل میشـود و ایـن مسـیر کالای صادراتـی روسـیه بـه منطقـه به عنـوان مقصـد اصلی ایـن کالاها اسـت و بالعکـس تکرار میشـود.
بـا توجـه به نظم و نسـقی که شـما از آن یـاد کردید، هدف از ایجـاد کارگروهی مسـتقل برای مدیریت پـروژه کریدور در چه مواردی خلاصه شـده اسـت؟
ایجـاد هماهنگـی میـان شـرکتهای دخیل در امـر انتقـال کالا در گـروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران مهمتریـن هـدف ایجـــاد ایـن کارگروه اسـت. در واقع، در حـــوزه حملونقل، وقتـی سـاختاری تازه شـکل میگیـرد، نیازمند بـاز تعریـف فرآینـــدها و روندهـا خواهـد بـود کـه خوشبختــانه در ایـن زمینــه، همـکاری خوبـی بیـن مدیرانعامـــل شـرکتهای گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. درعینحـال، یکـی از مهمتریـن اولویتها برای بازتعریـف فرآیندهـا، دسـتیابی بـه نـرخ حمـل است. درحـالحاضــر نرخ حمل کالای ترانزیتی در گـروه کشتیــرانـــی و در مسـیر کریـدور شـمال- جنوب، هر ماه به روزرســانی میشـود تـا در نهایـت، عـدد نهایـی و تقریبی به دسـت آیـد. همچنیـن بـا توجـه بـه فعالیـت جدیـد ترانزیتـی، باید نـرخ جدید هم بـرای این بخش اسـتخراج و ارائـه میشـد. البتـه در ابتـدای کار مـا تنهـا بـرای حمـل کالا در یـک مسـیر نـرخ حمـل داشـتیم؛ امـا اکنـون بـرای ده مسـیر تعریـف شـده در قالـب کریدور شـمال- جنوب نـرخ واحـد و معینـی وجـود دارد.
بههرحـــال در عرصـــه تجـارت خارجـی، یکـی از عوامـل مهم کـه منجر بـه انتخـاب مسـیر فعالیـت تجـار برای مراودات تجــاری میشـود، کم هزینهتر بـودن مسـیر اسـت. مزیـت کریـــدور شـمال-جنوب نسـبت بـه مسیـــرهای مـوازی دیگـر چیسـت و چطـور میتوان صاحبـان کالا را اقنـاع کـرد کـه از طریق این کریدور، بار خود را جابهجا کنند؟روسهـا و یـا هندیهـا بـه خوبـی میداننــد کـه «ترانزیت تایم» حمل کالا در مسیـــرهای دریای سـیاه و کانال سـوئز، بین 45 تا 60 روز اسـت و کالا در ایـن دو مسـیر، از بنادر روسـیه بـه هنـد 14 هـزار کیلومتــر را طـی میکنـد کـه مسـیری بسـیار طولانی به شـمار مـیرود؛ امـا همـان کالا در کریـدور شـمال- جنـوب و از طریـق بندرعبـــاس و بنـدر چابهـار، تنها در مـدت 14 الـی 15 روز بـه مقصـــد میرسـد. البتـه مـا در کریـدور شـمال-جنوب در آغـاز کار، «ترانزیـت تـــایم» ایـن مسـیر را بیسـت روزه تعریـف کردیـم تا اینکه مشـکلات و موانع احصـاء شـده و پـس از روانسـازی مسـیر، بـه بـازه زمانـــی طبیعـی برسـیم. در حالحاضـر نیـز، آسیبشناسـی ایـن مسـیر ترانزیتـی آغاز شـده و به مـرور بهـرهوری در آن بالاتـر خواهد رفـت؛ به نحـوی که به عنـوان مثـال در فرآیند کاری، متوجـه شـدیم برخـی موارد ناخواسـته، باعث طولانی شـدن زمان ترانزیت شـده اسـت. در عینحـال، پـس از رایزنیهایـی کـه به عمل آمـد و بـا رفـع بخشـی از مشـکلات در مرحلـه دوم، موفـق شـدیم کالای ترانزیتی را در مسـیر کریدور شـمال- جنوب تنها طـی مدت 16 روز ترانزیـت کنیـم کـه این امـر نشـان میدهد در صورت وجود همـــاهنگی میان دستگاههـــای دخیـل در ایـن پــــروژه بسـیار مهـم، کریدور شـمال- جنوب، قـــابلیتهای ویـــژهای دارد. در عینحـال بـا توجـه بـه اینکـه مـا در ایـن کریـدور، «نـرخ متفـاوت» و «تــــرانزیت تایم متفـاوت» ارائـه کردهایـم، فورواردرهـا در ایـن مسـیر فعالتـر عمـل میکننـد کـه ایـن امـر، در رونق گرفتن مسیر بسیار مؤثر است.
همانطـور کـه اشـاره کردیـد نـرخ، بسـیار موضـوع مهمـی در این حـوزه به شـمار مـیرود. در مـورد تعییـن نرخ چه عواملـی لحاظ شـده اسـت؟بـــا همـکاری شـرکت حملونقـل کانتینـری نـــاوگان کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایران، نـرخ کانتینـر «soc»یـا همان کانتینـر متعلق به فرستنــده را نسبت به کانتینر«coc»، یعنی کانتینـر متعلق به شـرکت حملکننـده، کاهش دادیـم؛ چراکه بـرای کانتینرهـای«soc» عملاً هزینـهای پرداخت نمیکنیم که همین مسـأله، باعـث استقبـــال صاحبـــان کانتینـر و کالا به تــرانزیت از سـوی ناوگان کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران شـده اسـت؛ چراکه امنیـت حمل کالا با کشتـــیهای گـــروه کشتــیرانی جمهـوری اسلامی ایـران بـرای بسـیاری از صاحبـان کالا مهـم اسـت؛ ضمـن اینکـه آنهـا بـه درسـتی میداننـد کـه بـا اسـتفاده از ایـن ظرفیـت، از مسـیر ارزانتـر و آسـانتری، کالای آنهــا حمـل میشـود؛ بنابرایـن قیمت مناسـب در کنـار ایمنـی و امنیـت بـار، به جذب بیشـتر کالای ترانزیتی از مسـیر کریدور شـمال-جنوب و نـاوگان کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایـران کمـک کـرده اسـت. البتـه محدودیتهایـی نیز در ایـن زمینـه وجـود دارد؛ بـه ایـن معنـا کـه ایـن شـیوه، کار جدیـدی اسـت کـه هنـوز بـه طـور کامل شـکل نگرفته اسـت؛ هر چنـد دفاتر منطقـهای گـروه کشـتیرانی نیـز، در دریافـت، پذیـرش کالا و هدایـت نمـودن صاحبـان کالا و فورواردرهـا بـه ایـن مسـیر، نقش بسـیار مؤثر و مفیـدی میتواننـد ایفـا نمایند. البتـه نرخی که مـا درحالحاضـر ارائـه دادهایم یک نـرخ رقابتی اسـت؛ بهنحـوی کـه در حالحاضـر نـرخ واحـد در کریـدور عملیاتـی شـده اسـت و هیـچ یـک از شـرکتهای تابعـه گـروه از ایـن نـرخ تخطی نکردهانـد؛ چراکـه بـه طور قطـع، بـا رعایت نرخ واحـد بـرای کالای ترانزیتـی در کل خدمـات گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایران، بیش از پیش موفق خواهیم شـد. بههرحـــال اجرای نـرخ واحـد و مصـوب یـک موضـوع بسـیار مهم است.
بنـدر سـالیانکا چطور؟ بههرحـــال کار بسـیار مهمـی در این حوزه از سـوی کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایـران انجام شـده اسـت. ایـن بندر در روسـیه کـه راهبـری آن در اختیـار کشـتیرانی اسـت، چه نقشی در کــریدور شمــال- جنـوب ایفـا خواهـد کرد؟بندر سـالیانکا محدودیتهایی از نظر زیرساخت بـرای تخلیـه کالا داشـت کـه خوشـبختانه بـه همـت گـروه کشـتیرانی جمهـــوری اسلامی ایـران، زیرســـاختها در ایـن بنـدر، در حـال تکمیـل اسـت و هماکنـون، جرثقیـل بزرگتـر و بـا ظرفیـت بهتـری خریداری شـده اسـت که
بـه طـور قطع بـا راهانـدازی آن مسـیر ترانزیت، مشـکلات و معضلات هم بـه تدریج شناسـایی و بر اسـاس ظرفیتهـای موجود، حـل خواهند شـد تـا بندر سـالیانکا نیز در مـدار ترانزیت کالا از کریـدور شـمال- جنـوب، قـرار گیرد.
بـا توجـه بـه اینکـه موضـوع کریدور شـمال- جنوب یک پروژه ملی و راهبردی اسـت، همـکاری دسـتگاهها و نهادهـای مربوطـه بـا نـاوگان کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایران بـه عنوان بخـش عملیاتی ایـن کریــدور، چگــونه پیش مـیرود؟کریدور شـمال- جنـوب یک پروژه راهبـــردی و حیاتـی بـرای کشـــور اسـت. بـه خصـوص اینکه بــرآوردهـــا حکایت از آن دارد که هــر تـن کالای ترانزیتـی، برابــر با یک بشـکه نفت برای کشور ارزآوری دارد. همچنیــن تــرانزیت میتــواند هــمافــزایــی جـــدیدی میان بخشهـای مختلـف حملونقل در کشـور ایجاد کند. واقعیت آن است که در گــذشته، کالاهــا از هـر طریـقی کـه وارد کشــور مـیشــدند، در بنادر رهــا میشـدند تـا از طریق سـایر راههای حملونقـل، جابهجـا شـوند؛ امـا درحالحاضـر، شـرکت حملونقــل ترکیبـی گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران قادر اسـت هر کاالایی که وارد بندر میشـود را از طریق حمــل ریلی و جـادهای بـه مقاصـد بنادر شـمالی یـا جنوبی برسـاند. بر این اسـاس، بـه زودی از طرف گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران طرحی را در کارگروه روانسـازی ترانزیـت در وزارت راه و شهرسـازی ارائـه خواهیم کـرد تـا از طریق این وزارتخانـه و دولت بتوان، نسـبت به روانسـازی موضـوع ترانزیت اقدامات عاجـــل و مـــؤثری صورت گیرد. از جمله پیشـنهاداتی که مطــرح شـده، آن اسـت کـه کشتـــیهای حامـــل کالاهــای ترانزیتی در بنـــادر کشــور، خـارج از نوبت تخلیه و بارگیری شوند.
ایـن اتفــاق مهمی اسـت که بـه نظر مــیرســد عملیـــاتی شـــدن آن، جــذابیت حمــل بـار تــرانــزیتــی در کریـــدور شـمال-جنوب را هـم بالا خـــواهد بـرد. فکـر میکنیـد از ایـن محل، چه فضایی پیــش روی کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد؟دولت بحث حمــل ده میلیون تن کالای ترانزیتی در ســـال را از طریق کریـــدور شمال- جنوب مطـرح کـرده اسـت؛ امـا بـا توجـه بـه آمـاده نبـودن زیرسـاختها، بـه نظر میرسـد ظرفیت فعلـی پاسـخگوی ترانزیت پنج میلیـون تن کالا اسـت کـه در صورت تحقق، حـدود پنج میلیارد دلار درآمـد بـرای کشـور حاصـل خواهـد کرد. سـال گذشـته شـرکت کشـتیرانی دریـای خزر کـه تقریبـاً درگاه خــروجی کالای ترانزیتـی از شـمال کشـور را به عهـده دارد، حدود دویسـت و چهـار هزار تـن کالای ترانزیتـی جابهجا کرده اسـت؛ هر چند فعالیـت تجـاری در دریای خزر بایـد رونـق بیشـتری بگیرد کـه در این راسـتا، کشـتیرانی دریـای خـزر در تلاش اسـت کـه بـا سـفارش سـاخت کشـتی بـه داخل و سـایر مسـیرهای مـوازی، نسـبت بـه توسـعه نـاوگان اقـدام کنـد. مشـکل اصلـی البته این اسـت که دهانـه رود ولـگا بـه عنـوان یکـی از مسـیرهای مهـم تـردد شـناورها، از سـوی طـرف روسـی لایروبی نشـده اسـت و از سـوی دیگـر، عوارض عبـور از ولگا نیز بسـیار بالا اسـت. بـا این حال؛ بـرای افزایش ظرفیت ناوگان کشـتیرانی دریای خزر، قرارداد سـاخت چهار فروند کشـتی رو-رو و جنـرال کارگـو بـا شـــرکت کشتـــیسازی صدرا بسـته شـده اسـت؛ اما تحویلگیـری این کشـتیها حداقـل دو سـال به طـول میانجامد. البتـه این نکتـه را هم نبـــاید فراموش کرد که زیرسـاختهای دریایـی و شـناوری در جنـوب کشـور مناسـب اسـت و از ایـن نظـر، در جنوب کشـور مشـکلی وجـود نـدارد، امـا کشـتیرانی دریــــای خزر درحالحاضــر تنهــا دارای 23 فرونـد کشـتی اسـت و بــرای ترانزیـت کالا بـا محدودیتهایـی مواجه اسـت کـه همانطور که اشـاره کـردم، برای رفع آنها، سـاخت کشـتی و افزایـش تعـداد نـاوگان در دسـت اقـدام اسـت. درحالحاضـر تعـداد800 TEU انـواع کانتینـر نیـز از سـوی گـروه کشـتیرانی بـه کشـتیرانی دریـای خـزر تزریـق شـده کـه هماکنـون روند موجـود را بـه یـک رونـد صعـودی تبدیـل کـرده اسـت؛ امـا ظرفیت محـدود نـاوگان خزر میبایسـت افزایـش پیـدا کنـد کـه تزریـق کانتینر جدیـد، به ترانزیـت کالا کمک میکند.
شـما بـه نقش مهم شـرکت حملونقل ترکیبی گــروه کشتیرانــی جمهــوری اسلامی ایران در فرآیند تــرانزیت اشاره کردید. نگاه توسـعهای به این شـــرکت به چه نحوی ترتیب داده شده است؟شـرکت حملونقـــل ترکیبـی نقـش مهمــی در ایـن کریــدور بــازی خـــواهد کـرد؛ البته سـاختار حملونقـل ترکیبـی بایـد بـرای رونق بیشـتر متحـول شـود. ایـن شـرکت هماکنـون دارای 1200 واگـن ملکـی اسـت؛ امـا کامیـون ملکـی در مــالکیت خـود نـدارد و بــه همیـن علـت، بـــرنامهریزی لازم بـرای خــرید تعـداد قابلتوجهـی کامیـون در ایـن شـرکت صـورت گرفتـه اسـت. پیشنهـــــاد مـا ایــن بـود کـه راننـدگان ایـن کامیونهـا، مالـک بـه اصطلاح یـک دُنـگ شـده و در قبـال آن به مـدت هفت سـال به حمــل کالای شـرکت متعهد شوند. به عبارتـی در ایـن مـدت، راننـده فقـط مجـاز بـه حمل بار گروه کشتیرانـــی جمهـوری اسلامی ایـران باشـد و پـس از اتمـام مدت قـرارداد نیز، مالکیـت کامیـون بـه صـورت کامـل بـه راننده منتقـل شـود کـه البته میبایسـت سـاختار آن تهیه و ابلاغ گردد.
بــرای ایــن منظـور، چند دسـتگاه کامیون خریداری خواهد شد؟پیشبینـی مـا در اختیـار داشـتن حداقـل 500 کامیون اسـت؛ در صورتـــیکه در هـــر وسیله نقلیـه هـم، دو نفـر مشـغول بـه کار شـوند، حداقـل هـزار نفر اشـتغال مستقیـــم ایجـــاد خواهـــد شد که تأثیر خوبی در اشتغـــالزایی بـرای کشـور خواهـد داشـت. البتـه در فعالیـت و توسـعه بخـش ترانزیـت، نبایـد هیجانـی و شـتابزده اقـدام کـرد؛ بلکـه لازم اسـت که این کار بـا تأمـل، درایـت و برنامهریـزی همهجانبـه صـورت گیـرد؛ بنابراین درحالحاضـر، فعالیت با تعـداد کمتـری کامیـون در شـرکت حملونقل ترکیبـــی آغـاز شـده و بـه تدریج توسـعه پیدا میکنـد؛ ضمـن اینکه بایـد تأکید کنـــم گروه کشتیـــرانی جمهـــوری اسلامی ایـران برای فعالیـت ترانزیتـی در کریـدور شـمال- جنـوب، از سـاختار لازم برخـوردار اسـت؛ بـه نحـوی که شـرکتهای کشـتیرانی جنوب - خط، هوپـــاد دریـا، حملونقــل ترکیبـی، کشـتیرانی دریای خـزر، حافظ دریـا، سـَپید و کشـتیرانی والفجر، به عنـوان شـرکتهای تابعه گروه کشتیرانـــی جمهـوری اسلامی ایـران، اَرکان کارآمـد بـرای انجـام عملیـات ترانزیـت کالا از مبـدأ تـا مقصد هستند.
نقـش بندر چابهـار در رونـق ترانزیت در کریــدور شـمال- جنـوب را چطــور تعریف کردهاید؟فعــالســــازی بنـــدر چـــابهــــار یکــی از موضوعــــات مهـم و از اولویتهـای گـروه در بحـث کریـــدور شمـــال- جنـوب اسـت. موقعیـت راهبـردی ایـن بنـدر و عمـق بسـیار خـوب آن بـرای کشتـــیها، در کنار امکانــات خوبـی کـه گـروه کشتیرانــی از قبـل در ایـن بنـدر داشـته و بـه تــازگی نیـز بـر آنهـا افزوده اسـت، نقـش آن را بسیــار برجسـته میسـازد. البتـه پیش از این قــرار بود هندیهـــا حدود 650 میلیون دلار در این بندر ســـرمایهگذاری نماینـد؛ امـا بـه هـر تقدیـــر ایـن امـر محقـق نشـد؛ امـا ایـن امـر به طـور قطـــع مـــوقتی خواهـد بـود و گـروه کشتیـــرانی جمهـــوری اسلامی ایـران قصـد دارد کـه بیـش از پیـش، در بنـدر چابهـار فعالیت داشـته باشـد. بـه این ترتیـب منطقـه چابهــار از توسـعه فعالیتهای کریـــدور شـمال- جنـوب بهرهمنـد خواهـــد شـد. دولت نیز نشـان داده که اهتمـــام زیادی بـه سرمـــایهگذاری در بنـدر چـــابهار دارد و خوشـبختانه درحالحاضـر، بـر اسـاس مصوبه دولـت 80 هـزار هکتـار بـه منطقـه آزاد چابهار الحـاق شـده و درحالحاضـر هـم، بـا توجـه به حجـم عملیات در بندر شـهیدرجایی وکسـری پسـکرانه بندر چابهار موقعیت بسـیار مناسـبی برای توسعه ترانزیت پیش روی خود دارد.
واقعیـت این اسـت که رقبـای کریدور شمــــال-جنوب هـم معطـل نخواهند نشسـت. بـرای موفقیـت در ایـن رقابت، چـه اقداماتی انجام شـده اسـت؟نکتـه درستــی را اشــاره کـــردید. کریـدور شـمال-جنوب رقبـــای زیـــادی دارد. بـرای مثـال ترکیـه از طـــریق آذربایجـــان «میدل کریـدور» را راهانـــدازی کرده اسـت. پروژه یک کمربند- یکراه چینیها هم، از مسیــر ایــران عبـور نمیکنـد و خـود یـک رقیـب بـه شـمار مـیرود؛ ضمن اینکه روسـیه یک خـط راه آهن در شـمال بـرای چیـن و ژاپـن دارد. هـر چنـد نبایـد فرامـوش کـرد کـه پاکسـتان در جنوب، رقیـب دیگـر ایران اسـت؛ پس همه اینها نشـان میدهـد فرصت بسـیار محدود اسـت و اگر دیر اقـدام کـرده و تجهیز نـاوگان را به موقـع انجام ندهیـم، نخواهیم توانسـت از فـــرصت کریدور شـمال- جنـوب بـه خوبـی بهرهبـرداری کنیـم، و حتمـاً دیگـران از فرصـت بـه دسـت آمـده، اسـتفاده خواهنـد کـرد. نکتـه حائـز اهمیـت آن اسـت که نباید اسـیر مـــراحل بروکــراسی و اداری بمـــانیم؛ بلکـه بایـــد زمینـهای را فراهـــم کـرد کـه در خریـد کشـتی و کانتینر، چابکتــر عمـل شـود. در همیـن رابطـه گروه کشتیــرانی جمهوری اسلامی ایران الزامـاتی را در راهانــدازی کریـدور بـا محوریت گـروه برای معـاون اول محتـرم رئیس جمهور ارسـال کرده و بـا توجـه بـه اینکـه وزارت راه و شهرسـازی متولـی بحـث تـــرانزیت در کشـور اسـت، در کارگـروه ایـن وزارتخانـه نیـز، اهمیـت و نقـش گروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـران برای راهاندازی کریدور مطــرح شده که این کارگروه تقریبـا هـر دو هفتـه یـک بار تشـکیل جلســه میدهـد و در آن، نقطـــه نظـرات کشـتیرانی طـرح و بررسـی میشـود. در این میـان، انتظار مـا از دولـت ایـن اسـت کـه در امـر ترانزیـت تسـهیل کنـد و موانـع را تا حد ممکـن برطرف سـازد. بـرای مثـال بـه گمـرک ابلاغ کنـد که خط ویـژهای بـرای کالاهـای ترانزیتـی کریدور شـمال- جنـوب ایجـاد کنـد و در عینحـال، ســـازمان بنـادر و دریانــوردی نیـز، بـرای کالاهـای ترانزیتـی، اسـکله ویـژه تعییـن نماید تـا کشـتیها بتواننـد بـدون نوبـت، پهلوگیـری نماینـد. بههرحـــال بـــاید توجـه داشـت کـه اگرچه ممکن است درحــالحاضر حجم کالای ترانزیـت قابلتوجه نباشـد، اما خـواه ناخواه این حجم بـه مرور افزایـش پیدا میکند؛ بنــابراین بایــد تسـهیلات ویـــژهای بـرای ایـن بخـش فراهـم شـود چـرا کـه توقفهـای زیـاد، یکی از معضلات در مبحث ترانزیت است.
شـما در آغـاز بحـث اشـاره کردیـد کـه مناقشـات روسـیه و اوکرایـن یکـی از علـل مهـم توجـه مجـدد بـه کریدور شـمال-جنوب اسـت؛ امـا همه بـه خوبی میدانیـم کـه این بحـران ابـدی نخواهد بـود. فکـر میکنیـد در آن زمـان نیـز کریـدور کمـاکان اهمیت امـروز را خواهد داشت؟درسـت اسـت، درحالحــاضر مشـتری اصلـی خط ترانزیتـــی شمال-جنوب، روسیــه است؛ امـا ایـن کریـدور در گذشـته نیز وجود داشـته و کار میکـرده؛ امـا شـاید تحت عنـوان کریدور شـمال- جنـوب معـروف نبـوده اسـت. هر چند باقـی مانـدن ایـن کریـدور ارتبـاط چندانـی به نتیجه مناقشـات روسـیه و اوکراین نـدارد؛ بلکه بـه خدمـات پـس از فروش ارائه شـده از سـوی ایـران در کریـدور بسـیار بسـتگی دارد. با توجه بـه اینکـه گـروه کشـتیرانی جمهوری اسلامی ایـــران یک شرکت خدمــاتی است، خدمــات پـس از فــروش در آن، بـه معنـــای «ترانزیت تایـم» مناسـب بوده و رسـاندن کالا بـه مقصد، در کوتاهتریـن زمـان ممکن و به بهترین شـکل، آن چیـزی اسـت کـه یـک مشـتری میخواهد؛ بنابرایـن اگـر بتوانیـم سـاختار خدمـات پس از فـروش را به خوبــی ایجـــاد کرده و سـرویس مناسـبی بـه مشـتری ارائـه دهیـم، مشـتری، دیگر کانال ســـوئزی که عبور کالا از طریق آن مـدت زمـان بسـیار بیشـتری طول میکشـد تا کالایـش به مقصـد برسـد را انتخـاب نمیکند. در ایـن میان خوشـبختانه کالای ترانزیتی، جزو کالاهـای تحریمی به حسـاب نیامــده و همین مسـأله، قـدرت چانهزنـی ایـران را در برابـر سـایر کشـورهای رقیـب افزایـش میدهـد. اگر خدمـــات بـا کیفیـت ارائه شـود، بـا اطمینان مشتـــری ایـن مسیـــر را انتخـــاب میکند. حدود چهارده ســـازمان درگیـــر در مـوضوع تــــرانزیت هسـتند کـه عمـــدهتـــرین ایـن سـازمانها، گمـرک، قرنطینـه و سـازمان بنادر هسـتند. خوشبختانه کشتیرانـــی جمهــوری اسلامی ایـران، بـه صــورت هفتگـی بـا ایـن سـازمانها جلسـات همفکری برگـزار میکند و بنابرایـن، بـه نظر میچرسـد کـه ترانزیـت آینده بسـیار خوبـی خواهد داشـت کـه در صورتیکه بـا آن هیجانـی برخـورد نکرده و بـا منطق لازم حرکـت کنیـم، به طور قطع، عایدی بسـیاری را به دسـت خواهیـم آورد. بههرحـــال، راهاندازی هـر فعالیت جدیـدی، نیاز به زمان دارد. کشـور مـا دارای موقعیت ژئوپلتیکی در ترانزیت اسـت و کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایـران نیـز بـا دارا بـودن سـاختارهای مختلـف، به طـور قطع، نقـش ویژهای را در این خصـــوص ایفا میکند. جـذب کانتینـــر در کریـــدور شـمال-جنوب مـا را وارد بـازار ترانزیـت میکنـد امـا آنچـه مـا را موفـق میکنـد ارائـه خدمـات پـس از فروش شایسته به مشتریان است.