کریدور شمال- جنوب نماد تغییر پیکان اقتصاد جهان

در این میـان مبـادلات اقتصـادی نیز بـه گونه‌ای پیـش رفتـه کـه بـه تعمیق هـر چـه بیشـتر ایـن روابط منجـر شـده اسـت. اکنون اقتصـاد هند یکـی از ده اقتصاد بـزرگ جهان و در رتبه ششـم آنها، بالاتـر از اقتصاد فرانسـه، کانـادا و ایتالیـا به عنوان سـه عضـو گروه هفت کشـور صنعتی قـرار دارد و کمـاکان رو به رشـد اسـت. در این راسـتا هند همـواره بـه دنبال مسـیرهای تجاری بـه صرفه‌تـر و امـن برای توسـعه بازارهـای خـود در حوزه روسـیه و کشـورهای cis بـوده اسـت. ژئوپلتیـک ایران چنیـن فرصتی را برای هنـد فراهم می‌سـازد. به همین منظـور دو کشـور در قالـب توافقنامه چابهـار در تلاش هسـتند تا با اسـتفاده از این بندر اقیانوسـی مسـیر توسـعه همکاری‌هـای اقتصادی فی‌مابیـن را هرچـه هموارتر کننـد. بـه تازگـی نیـز ایـران گام‌هایـی در جهـت احیـای کریـدور شـمال-جنوب برداشـته اسـت کـه از آغـاز نیـز مـورد علاقه‌منـد بـود. ایـن کریـدور بـا تکمیـل زیرسـاخت‌های مربوطـه قـادر اسـت هنـد را در رقــابت با چیـن و در دسـتیابی هر چـه بیشـتر و بهتر به بازار شـریک راهبــردی خـــود روسـیه پیش انـدازد و ایران را نیز از حق ترانزیت بهره‌مند سازد. بـه همین دلیـل «پیام دریـا»در گفت‌وگویی اختصاصی بـا «گدام دارمنـدرا» نماینده رسـمی دولـت جمهـوری هند و سـفیر ایـن کشـور در ایـران موضـوع همکاری‌های مشـترک دو کشـور در قالب کریـدور شـمال-جنوب را مورد بحث و بررسـی قــرار داده است.

در آغـــاز گفت‌وگــو درخصــوص اهمیـت و نقش کریدور شمــال- جنوب در تـجــــارت فی‌مــابیــن هنــد و ایران توضیحاتی را ارائه فرمائید.

در ابتـدای سـخن، ممنـون هسـتم کـه ایـن فرصـت را در اختیـــار من قـــرار دادیـــد تا نکاتـــی را در مـورد کریــدور حمـــل‌ونقل بین‌المللـی شـمال- جنـوب بـه عنـــوان یک بعـد مهـم حاکـم بـر روابـط هنـد- ایـران کـه مـورد توجـه خـاص و از اولویت‌هـای برنامه‌ای مقامـات ارشـد دو کشـور اسـت، بیـان کنـم. تغییر پیکان رشـد اقتصادی جهـــان به سمت آسـیا را می‌تـوان یکـی از جنبه‌هـای مربـوط بـه این امـر دانسـت. کریـــدور حمـــل‌ونقل بین‌المللـی شـمال- جنـوب فرصتـی تاریخـی را در راسـتای تعمیـق روابـط و ارتباطـات بـا همسـایگانمان فراهـم می‌کنـد. همانطور که به خوبـی می‌دانیـد، ایجاد ارتباط و پیوسـتگی به منزلـه یک نیـروی محرکه مهـم و حیاتی برای تحقـق اهـداف رشـد و توسـعه عمـل می‌کند؛ هـر چند نبود زیرسـاخت‌های اساسـی معضلی اسـت کـه بایسـتی مرتفع شـود. به لحاظ مفهــــومی، کریــدور حمـــل‌ونقل بین‌المللی شـمال- جنوب یک مسـیر ترانزیت چندوجهـی اسـت که در آن، ایـران نقش نقطه اتـکا و اهـرم اصلـی را بازی می‌کند. این مسـیر اقتصادهـای مهمـی از جملـه هنـد، اتحادیـه آسه‌آن و آسیای شــرقی را به آسیـای مرکزی، قفقـاز، روسـیه و اروپای شـرقی پیونـد می‌زند. درحــال‌حاضر 13 کشـور عضــــو کریـــدور حمل‌ونقـل بین‌المللی شـمال-جنوب هسـتند و کشورهـــای بیشتــری ابــراز تمایل خود را نسبت به عضو شدن نشان داده‌اند. بـه واقـع، کریــــدور حمل‌ونقـل بیــن‌المللی شـمال-جنوب بـا تکیه بر موقعیـت جغرافیایی اسـتراتژیک ایـران، آسـیای جنوبـی با آسـیای مرکــزی و اروپـــا بـه هـم متصـــل می‌کند. بهره‌گیـری از ایـن کریـدور، کاهـش بیـش از 30 درصـدی هزینـه و همچنیـن کاهش زمان ترانزیـت از 60 روز بـه تقریباً نصف را به نمایش گذاشـته اسـت. در ذکـر مزایـــای کریـدور حمل‌ونقـل بین‌المللـی شـمال- جنـوب، فراتر از رشـد تجـارت و ترانزیـت دوجانبـه، بایـد بـه تقویـت ارزش‌افزایـی و ایجـــاد پتــانسیل صـادرات مجـدد از تمامـی کشـورها از جملـه ایران از طریق این کریدور اشاره کرد.

کشـــور هنــد بــه‌عنوان یکی از بازیگران اصلــی کریدور شمال- جنوب چه طرح‌هـــا و چشـم‌اندازهایی را برای ارتقا و گسـترش همکاری آینـده با ایران در قالـب کریـدور در نظر گرفته اسـت؟

از همـان ابتــــدا، شـناخت دوجانبــه‌ای در بالاتریـن سـطوح اجـــرائی دو کشـور نسـبت بـه وجود پتانسـیل قوی کریـــدور حمل‌ونقل بین‌المللی شـمال- جنـوب و اهمیت همکاری مشـترک بـرای بالفعل شـــدن این پتانسـیل بالقـوه، وجـود داشـته اسـت. هـــر دو کشـور هنـد و ایـران از اعضـاء بسـیار مهـم و مؤثـر کریدور بین‌المللی حمــل‌ونقل شـمال-جنوب هسـتند و بـه عبارتـی همـکاری متقابـل برای توسـعه بندرشـهید بهشـتی چــــابهار سـبب تقویـت کریـدور خواهـد شـد. همانطـور کـه مطلع هسـتید، سـارباناندا سـونوال وزیـر بنادر و کشـتیرانی هنـد طـی بازدیـد اخیـر از ایران، ایـن نکتـه را مورد تأکید قـرار داده کـه اتصال و بـه هـم پیوسـتگی تضمین‌کننده انسـجام و یکپارچگـی زنجیره‌هـای تأمیـن جهانی اسـت. شـایان ذکر اسـت در نشسـت هنـــد-آسیای مرکـــزی کـه در مـــاه ژانویـه سـال جـاری برگـزار شـد، نـــارندرا مـودی نخسـت وزیـر هند،کشـورهای آسـیای مرکزی را به همکاری بـا هنـد در راسـتای بهره‌گیـری از پتانسـیل ارتبـاط و پیوسـتگی کـه بنـدر چابهار ایـران و کریـدور بین‌المللـی حمل‌ونقل شـمال-جنوب فراهـم می‌کنـد، فراخوانـد. همچنیـن نارنـدرا مـودی، پیشـنهاد تشـکیل یـک کارگــروه در بنـدر چابهــــار را مطـرح کردنـد. تاکنون دو دور جلسـات سـه جـــانبه بیـن هند، ایران و ازبکسـتان حـــول محـــور اسـتفاده مشـترک از بنـدر چابهار برگزار شـده اسـت. هنـد و دیگـر کشـورهای عضـو کریدور بین‌المللی حمــل‌ونقـــل شمـــال-جنوب از کنوانسیون گمرکـــی سازمان ملل درخصوص حمــــل بین‌المللـی کالاهـا در چــــارچوب کنوانسیـــون تیر (TIR )پیـــروی می‌کنند و همچنیـن به دنبـال ایجاد زیرسـاخت ضروری بـرای بنـادر به مـوازات کریـدور بیـــن‌المللی حمـل ونقـل شمـــال- جنوب جهـت فعالیت کـردن تحـت چارچوب کنوانسـیون تیر (TIR ) هستند. علاوه بـر ایـن اعضـــای کریـدور بین‌المللـی حمل‌ونقل شمال- جنوب بر شنــاخت روش‌ها و شیوه‌هـــایی بـرای تسـهیل جابه‌جــــایی بـدون وقفـــه کالا و پـــــورتال لجستیـــک پنجـره واحد بــرای بــازرگانـــان، متمــرکز شده‌اند.

زمینه‌هـای گسـترش همکاری‌هـای تجـاری ایـران و هنـد در قالـب کریدور شـمال- جنـوب کـه تاکنـون مغفـول مانده است را توضیح می‌فرمایید.

یکی از ویژگی‌هـــایی که با ارزش و در خـــور توجه اسـت، انعطاف‌پذیری و سـازگاری‌پذیری نهفته در ذات کـــریدور بین‌المللی حمل‌ونقل کریـدور شـمال-جنوب اسـت کـه ایـن اجـازه را بـه کریــــدور می‌دهـد تـا واقعیت‌هـــای ژئوپلیتیکـی، اقتصـادی و تجــــاری متغیـر را بررسـی و در عیـن حال در راسـتای به حداقل رسـاندن اختلالات زنجیـره عرضـه تلاش و تقلا کند.

البتـه نبایـد کریـدور بین‌المللـی حمل‌ونقـل کریـدور شـمال-جنوب را مجــــزا از بقیـه در نظرگرفـت، خوشبختــــانه درک و همچنیـن تمایـل زیـادی بیـن اعضـا بـرای هم‌افزایـی و اشـتراک مسـاعی این کریـدور بـا کریدورهای منطقـه‌ای دیگـــر ماننـد توافـق عشـق‌آباد و توافق سه جانبه چابهار وجود دارد. یکـی از حوزه‌هـــای همـکاری مـورد توجـه کمتـری قـرار گرفتـه اسـت، توسـعه هاب‌های جدیـد ارزش‌افزایــی و تلفیـق بهتـر هاب‌های موجـــود درکنــــار مسـیرهای ترانزیـت بین دو کشـور اسـت. بـا ایـن وجـود ایـن رونـد در حـال تغییـر اسـت همانطـور کـه کشـورهایی ماننـد آذربایجـان تمایـل زیـادی نسـبت بـه توسـعه تولیـد و هاب‌هـای لجسـتیک برای ترانزیت از خود نشان می‌دهند.

چشـم‌انداز تجـارت ایـران- هنـد در مــاه‌های آینــده را چگـونه ارزیــابی می‌کنید؟

بدیهـی اسـت کـه به طـور کلی از ســـال‌های اخیر باید به‌عنوان یک دوره سخت و پـرچالش بـرای تجـــارت و بـــازرگانی در سراســـر جهـــان یادکـرد. اول اینکـه، بـه دلیل شـیوع اپیدمی کرونا شـاهد آشفتگی اقتصــــادی در سراسـر جهـان بودیـم. دوم اینکـه، مجبــــور شـدیم تعـداد کثیری از توسعــه‌های سیاسـی چالش‌برانگیز و بی‌سابقه را مـــدیریت کنیــم. از یـک نـگاه خوشبینانه، حـــوزه‌های تجاری در هـــر دو کشـــور به دنبــــال فرصت‌های نوظهـور هسـتند. درحال‌حاضـر هنـد از جمله اقتصــادهــــایی اسـت کـه ســـریع‌تـــرین رشــد را در جــهــان امــروز به نمـــایــش گذاشـته اسـت و کمیتـــه تجـارت ایران-هند فعالانـه بـا یکدیگـر ارتبـاط برقـرار کرده‌انـد. هنـد به‌ویـژه در بخش‌هــــای محصـــولات دارویـی، کالاهـای مهندسـی، ارزش افـزوده و غیـره جایگاه ششـمین شـریک بـزرگ ایران از لحـاظ صـادرات و واردات را به خـود اختصاص داده اسـت. در همین راسـتا مکانیـزم پرداخت روپیه-ریـال را در سـطح رسـمی احیـا کرده و گام‌هـای بلنـدی را بـرای تعامل منظـم و فعال بـا صادرکننـدگان و واردکنندگان برداشـته‌ایم. همچنیـن هنـد تمایـــل ایــــران نسـبت به کالاهـای صنعتـی هنـدی شـامل اتومبیل‌هـا و وسـایل برقـی هنـدی را بـا دقـت و تمایـل رصـد می‌کنـد و در پـی یافتـن راه‌هایی جهت توسـعه سـبد تجاری بین دو کشـور نیز هست.

در خصـوص حجـم تجـارت صـورت گرفته از کشـور هند به مسیرهای تعریف شـده در قالـب کریـدور شـمال- جنوب توضیح بفرمایید.

درحال‌حاضـر کریـدور حمل‌ونقـل بین‌المللـی شمـــال- جنـوب سـه مسیــــر جـــدا را در برمی‌گیـرد: 1 )غـرب دریـای خـــزر از طریق منطقه قفقـــاز 2 )از میــــان دریــای خزر و 3) شـرق دریای خزر از طریق آسـیای مرکزی و افغانستان.

نخسـتین ترانزیـت تجـاری مسـتقیم کارگو از روسـیه بـه هند با اسـتفاده از یـک بارنامه یک طرفـه در مـاه ژوئن سـال جـاری انجام شـد و همچنین نخسـتین سـفر آزمـــایشی کریدور ریلـی بیـن روسـیه و هنـد از طریـق کریـدور حمل‌ونقـل بین‌المللـی شـمال-جنوب به طور موفقیت‌آمیـز در مـاه جـولای بـه اجـرا درآمد. این توسـعه‌ها جزو لاینفـک و جدایی‌ناپذیر در مسـیر تبدیـل کریـدور حمل‌ونقـل بین‌المللی شـمال-جنوب به عنوان یـک جایگزین کارآمد و قابـل رشـد بـرای کریدورهای تجـاری دیگر، بـه شـمار می‌آینـد. تسـهیل گسـترش تجارت بـه/ از آسـیای مرکـزی و قفقـاز بـه بقیه جهان از جمله دیگر دغدـغه‌هـــایی هسـت که بـــا جدیت دنبال می‌کنیم.

خبـر فعالیت در کریـدور بین‌المللی حمل‌ونقل شـمال-جنوب از دیـد خبــــرنگاران و جامعه رسـانه نیـز پنهـان نمانـد. چنانچه رسـانه‌های خبـری گزارش بارگیری 300 دسـتگاه کانتینر از سـوی کشـتیرانی جمهـوری اسلامی ایران بـرای ترانزیـت کارگـو بـه/ از هنـد از طریـق کریـدور بین‌المللـی حمل‌ونقل شـمال-جنوب و بنـادر چابهار را در سـطح جهـــانی منعکس کردند. و کلام آخـر اینکـه، اینجانب بـا قاطعیت کامل تأکیـد می‌کنم هند از سـطح بالایـی از اعتماد و اطمینـان در میـان کشـورهای شـریک خود (کشـورهایی کـه هنـد را بـرای تحقـق اهداف تجـاری خـود به عنوان یـک کشـور حیاتی در نظـر می‌گیرنـد) برخــوردار اسـت. با تمسـک بـه چشـم‌انداز جهانی«جهـان بـه عنـوان یـک خانـواده» هند این مسـئولیت مهم را بر دوش خـود می‌دانـد کـه بـرای تحقـق ایـن شـعار از هیـچ تلاش و کوششـی فروگـذار نکند.