تاریخچه مصرف حامل‌های انرژی در ایران بیانگر این نکته است که اقبال سیاست‌گذاران این حوزه به سوی استفاده از مواد هیدروکربوری و سوخت‌های فسیلی بسیار بیشتر بوده و متأسفانه دست‌ کم تا یکی دو دهه اخیر قراردادن انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد مصرف، چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.

بندر چابهار به‌عنوان یکی از بنادر مهم در جنوب ایران و در بخش شمالی دریای عمان قرار گرفته که به علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آب‌های آزاد بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای را در مبادلات دریایی و تجاری کشورمان با سایر کشورهای منطقه دارد.

افزایش بی‌سابقۀ نرخ اجارۀ کشتی‌های کانتینری به 200 هزار دلار در روز بالا رفت وکشتی‌های کانتینری‌ بر شگفتی رونق بازار صنعت حمل‌ونقل کانتینری بیش از پیش افزود. از سوی دیگر حمل کانتینر با کشتی‌های فله‌بر، افزایش قیمت اجاره و خرید جعبه‌های کانتینری از یک‌سو و کمبود آنها از سوی دیگر باعث شده تا جامعۀ دریایی چشم به روزهای آینده داشته باشد که قیمت‌ها تا چه حد می‌تواند بالاتر رود؟

صنعت حمل‌و‌نقل دریایی جهان بزرگ‌ترین صنعت بین‌المللی در جهان است که بیش از 5/2 میلیون نفر در آن مشغول به کار هستند. حمل‌و‌نقل دریایی به دلیل تأثیرگذاری آن بر قیمت تمام شدۀ حمل کالا، در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه جایگاه بالایی دارد و با توجه به فضای کاملاً رقابتی موجود در میان صاحبان صنایع و مواد اولیه، نقشی حیاتی یافته است.

اواخرسال 98 بود که ناقوس کرونا در اکثر کشورهای جهان به صدا درآمد. با همه‌گیری این ویروس منحوس طنین صدای زنگ‌ها در مدارس خاموش شد. ابتدا خیلی‌ها غافلگیر شدند اما رفته‌رفته اتاق فکرها در بخش‌های مختلف آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش دریایی به کار افتاد. در این میان یکی از بهترین شیوه‌هایی که به منظور ارتباط بین دانش‌آموزان و معلمان مطرح شد آموزش آنلاین بود. این کار باعث می‌شد تا صحبت معلمان و استادان دوباره به گوش دانش‌آموزان و دانشجویان برسد اما این‌بار نه در کلاس درس بلکه در صفحۀ نمایشگر، تبلت یا تلفن همراه.

در خصوص کشتی‌های خودران ابتدا باید تمایزی بین آن‌چه که در واقعیت موضوع وجود دارد با آن‌چه که گروهی در حال تبلیغ در بحث کشتی‌های خودران هستند، قائل شویم.

فعالیت کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحلۀ نوینی شده و توانست با افزایش ظرفیت از عهدۀ مسئولیت‌ها و وظایف محوله به خوبی برآمده و یک سر و گردن بالاتر از تمامی شرکت‌های حمل‌ونقل بایستد. مسلماًدر موفقیت‌های حاصله، هدایت، مدیریت، تصمیم‌گیری مدیریت ارشد در هر برهه‌ای از زمان نقش اساسی ایفا کرده است. در این شمارۀ پیام‌دریا خاطرات منتشر نشدۀ مدیران ارشد ناوگان ملی که سال‌ها پیش سکانداری این ناوگان بزرگ خاورمیانه را بر عهده داشتند از نظرتان می‌گذرد. در این ارتباط باید گفت، عبدالعلی عرفانی از تاریخ 18/10/1358 تا 28/2/1360 به عنوان ریئس هیئت‌مدیره و مدیرعامل کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران فعالیت کرد. وی در بهمن‌ماه سال 1396 دار فانی را وداع گفت. پس از ایشان مهندس محمد سوری ریئس هیئت‌مدیره و مدیرعامل کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران از تاریخ 2/3/1360 تا 1/9/1362 بود. در این میان محمدحسین داجمر دو دوره ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی کشتیرانی را برعهده داشت. یک دوره به تاریخ 5/9/1364 تا 24/8/1372 برمی‌گردد و دورۀ بعدی نیز از تاریخ 21/7/1384 شروع شده که تا تاریخ 1/6/1394 ادامه داشت. مهندس مصطفی آل‌اسحاق از تاریخ 2/7/1375 تا 1/8/1376 مدیرعامل ناوگان ملی بود. که در شهریورماه سال جاری درگذشت. مهندس احد محمدی از مهرماه 1376 تا مهرماه 1379 و مهندس علی‌اشرف افخمی از تاریخ 1/7/1379 تا 21/7/1384 ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل وقت کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران را از آن خود کردند.‌

فعالیت کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحلۀ نوینی شده و توانست با افزایش ظرفیت از عهدۀ مسئولیت‌ها و وظایف محوله به خوبی برآمده و یک سر و گردن بالاتر از تمامی شرکت‌های حمل‌ونقل بایستد. مسلماًدر موفقیت‌های حاصله، هدایت، مدیریت، تصمیم‌گیری مدیریت ارشد در هر برهه‌ای از زمان نقش اساسی ایفا کرده است. در این شمارۀ پیام‌دریا خاطرات منتشر نشدۀ مدیران ارشد ناوگان ملی که سال‌ها پیش سکانداری این ناوگان بزرگ خاورمیانه را بر عهده داشتند از نظرتان می‌گذرد.

تأثیر شیوع کرونا بر صنعت کشتیرانی، کشتی‌سازی، دریانوردی، حمل‌ونقل مسافری، حجم تجارت جهانی، آموزش دریایی و بنادر غیرقابل انکار است. در این ارتباط برآوردهای اولیه از میزان خسارت و زیان مالی بر حمل‌ونقل دریایی و بنادر حکایت می‌کند با این توصیف رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی در کاهش شیوع بیماری در صنعت حمل‌ونقل دریایی تا چه حد تأثیرگذار است؟ از سوی دیگر مؤسسات رده‌بندی در دوران بحران‌هایی نظیر کرونا چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟ و آیا بخش حاکمیتی حوزۀ دریا توانست نقش و جایگاه ویژۀ خود را ایفا کند؟ این‌ها سؤالاتی است که این روزها ملکۀ ذهن دست اندرکاران صنعت حمل ونقل دریایی شده است.

قانون پر هزینه و پر فراز و نشیب سوخت 2020 از اول ژانویۀ سال آیندۀ میلادی با الزام سازمان جهانی دریانوردی (IMO) اجرا میشود. اگرچه این قانون قرار است به پاکی محیطزیست کمک کند، اما به گفتۀ کارشناسان بار مضاعفی بر صنعت کشتیرانی و صنایع دریایی تحمیل خواهد کرد و با وجود آنکه مدت کمی به زمان اجرای این قانون باقی مانده است اما هنوز برخی از کشورها آمادگی لازم برای اجرای آن را ندارند. در این میان برخی از آنها انتظار دارند که سازمان بینالمللی دریانوردی زمان اجرای این قانون را تمدید کند. اما به نظر میرسد انتظار مالکان خطوط کشتیرانی محقق نشود چرا که بارها از سوی مسئولان IMO به صراحت اعلام شده که زمان اجرای قانون همان اول ژانویۀ سال 2020 میلادی است و هیچ تغییر زمانی در کار نیست.