حمایت تمام قد دولت روسیه
سرمایهگذاری گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در بندر سالیانکا واقع در استان آستاراخان روسیه در شمال دریای خزر زمینه همکاریهای تجاری دو کشور را به شکل بیسابقهای گسترش داده و متحول ساخته است.
اکنون ایران و روسیه در نقطهای جغرافیایی با اهمیت راهبردی تجاری و حمل و نقلی در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و به صورت مشترک در حال اداره این محل هستند. شاید این تصور وجود داشته باشد که این مشارکت از جمله تبعات بحران اُکراین است اما واقعیت این است که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار از یک دهه قبل، تلاشهای خود را برای سرمایهگذاری در بندر سالیانکا آغاز کرد و پیش از آغاز بحران اُکراین موفق شد بیش از نیمی از سهام این بندر را در اختیار خود گیرد. با این حال بحران اُکراین بندر سالیانکا را به نقطه کانونی کریدور شمال-جنوب در دریای خزر برای عبور کالاهای روسی تبدیل کرده است. لازم به ذکر است نهایی شدن راهبری بندر سالیانکا از سوی گروه کشتیرانی جز با همکاری دولتهای دو کشور میسر نبوده است. در این میان دولت منطقهای استان آستاراخان روابط دوستانهای را با طرف ایرانی رقم زد و زمینهای فراهم ساخت تا در کنار تلاشهای سفارت جمهوری اسلامی ایران در روسیه آخرین مراحل کنترل بندر سالیانکا از سوی گروه کشتیرانی با دستور مستقیم ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراتیو روسیه طی شود.
به این سبب «پیام دریا» مصاحبهای با «دنیس آ. آفاناسیف» نائب رئیس دولت استان آستاراخان روسیه ترتیب داده است که ماحصل آن را میخوانید.
یکی از مشکلات شرکتهای کشتیرانی ایرانی که مانع توسعه فعالیتها در مسیر روسیه میشود، لایروبی ولگا است. برای حل این مشکل یعنی افزایش آبخور و در نتیجه گردش محموله توسط مالکان کشتیها چه اقداماتی انجام دادهاید و آیا میتوان امیدوار بود که این مشکل همیشگی در سال 2023 میلادی حل شود؟
همانطور که می دانید حدود 90 درصد کل محمولههای عبوری از قطب حمل و نقل آبی آستاراخان دقیقاً از مسیر ایران میرود. در عین حال، پتانسیل قابل توجهی برای افزایش ترافیک بار وجود دارد. برای مدت طولانی ما به طور سیستماتیک تواناییهای لجستیکی منطقه آستاراخان را افزایش دادهایم. اکنون نیز در حال اجرای پروژه ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بندری و توسعه روابط تجاری و همکاری با کشورهای حاشیه خزر هستیم. برای مدتی طولانی، ظرفیت توان عملیاتی کانال کشتیرانی ولگا-دریای خزر (VKMSK) یک مسئله مشکل ساز باقی مانده بود که دیگر با پارامترهای مدرن حمل و نقل محموله مطابقت نداشت. اما به لطف حمایت رئیس جمهور فدراسیون روسیه، سال گذشته کار لایروبی در مقیاس بزرگ در کانال آغاز شد که در نتیجه برنامهریزی شده است آبخور آن تا 4.5 متر افزایش یابد. در سال 2022،5 میلیون مترمکعب رسوبات از کف کانال برداشته شد که در سال جاری بیش از دو برابر این حجم برنامهریزی شده است. تا 20 ژوئن سال جاری، 13 کیلومتر از 50 کیلومتر مسیر آبی که مشکلساز است لایروبی شد. در عین حال، طرف ایرانی نیز برای مشارکت در لایروبی کانال ابراز علاقه کرده است. در حال حاضر سازمان بنادر و دریانوردی روسیه و نمایندگان شرکتهای لایروبی ایرانی در حال بررسی شیوه همکاری خود هستند.
اکنون 15 لایروب به طور شبانهروزی در کانال کار میکنند. در آینده نزدیک تعداد آنها به 18 فروند افزایش خواهد یافت. معتقدم در صورت تحقق اهداف برنامهریزی شده، تعداد تردد و حجم بار در منطقه افزایش چشمگیری پیدا کند.
در سفر وزیر راه و شهرسازی ایران به روسیه موضوع هاب حمل و نقل آبی بین سه بندر روسیه در دریای خزر مطرح شد. آیا شرکت سهامی عام بندر آستاراخان به نوعی درگیر این موضوع خواهد شد؟ و سؤال دیگر آنکه در مورد نقش شرکت سهامی عام بندر آستاراخان (بندر سالیانکا) در این پروژه جزئیات بیشتری را بفرمایید.
هاب حمل و نقل دریایی آستاراخان به طور مشروط به دو منطقه استراتژیک تقسیم میشودکه شامل بندر تلفیقی آستاراخان، واقع در مرزهای مرکز منطقه است. و بندر دریایی تجاری اولیا، واقع در کانال ولگا-کاسپین در 100 کیلومتری آستاراخان است. بنادر برای ورود کشتیهای با پرچم خارجی باز است. آنها پستهای بازرسی بار و مسافر را در سراسر مرز ایالتی اداره میکنند. ناوبری در تمام طول سال در زمستان - تحت هدایت کشتیهای یخشکن انجام میشود. پایانههای بار مجهز به فضای انبار و مجهز به تجهیزات بارگیری و تخلیه هستند که اکثر آنها دارای خطوط راه آهن درون بندری هستند. بندر آستاراخان که در محدوده شهر قرار دارد از 19 مجتمع پهلوگیری تشکیل شده است که 13 مورد از آنها در زمینه حمل و نقل کالا تخصص دارند
ظرفیت حمل و نقل این شرکت حدود 1.500.000 تن است. سهم آن در کل حجم حمل و نقل محموله از طریق بندر تلفیقی آستاراخان در سال 2022 میلادی بالغ بر 27 درصد بوده است.
امروزه پتانسیل ترانزیت منطقه بیش از پیش در حال رونق گرفتن است. در نتیجه انواع جدیدی از محمولهها در کریدور شمال-جنوب در حال تردد است. با در نظر گرفتن این موضوع و با توجه به برنامههای شرکت سهامی عام بندر آستاراخان برای توسعه و اجرای پروژههای سرمایهگذاری مختلف (از جمله توسعه ناوگان)، معتقدم ارزش این ترمینال در بازار روسیه و بینالمللی در آینده نزدیک رشد خواهد کرد.
با توجه به توسعه همکاریهای ایران و روسیه در کریدور شمال-جنوب، آیا طرف روسی برنامهای برای ارائه ترجیحات مالی و گمرکی به طرف ایرانی دارد؟
البته با توسعه همکاریهای دو کشور در چارچوب کریدور شمال-جنوب و اجرای پروژههای حملونقل و لجستیک مشترک، ما آمادهایم تا امکان ارائه اولویتها را برای شرکای ایرانی خود در نظر بگیریم. به طور خاص، اعمال ترجیحات و مزایا، از جمله برای عوارض بندری، هنگام سازماندهی یک خط کشتیرانی بین بنادر روسیه در دریای خزر و ایران امکان پذیر است. پیشنهاد میکنم بعد از اینکه پس از توافقهای صورت گرفته، اجرای آن را آغاز کنیم، به بحث این موضوع بازگردیم.
گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران سرمایهگذاری عمدهای در بندر سالیانکا انجام داده است. نظر شما در مورد این سرمایه گذاری چیست و پیشرفت شرکت سهامی عام بندر آستاراخان(بندر سالیانکا) چه تأثیری بر منطقه دارد؟
همانطور که شما به درستی اشاره کردید، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران سرمایهگذاری خوبی در توسعه شرکت سهامی عام بندر آستاراخان انجام داده است. این گروه تأمین منابع مالی خرید جرثقیل دروازهای و دیگر وسائط حمل و نقلی، وسایل نقلیه تخصصی، ساخت انبارها، تعمیر اسکله با تعویض ضربهگیرها(فندر)، تعمیر ریلهای راه آهن و باند جرثقیل، تعمیر جرثقیل دروازهای و یک لوکوموتیو دیزلی را به مبلغ کلی حدود 450 میلیون روبل تأمین کرده است. علاوه بر این، شرکت سهامی عام بندر آستاراخان(بندر سالیانکا) قراردادی را برای خرید یک کشتی بار خشک به ارزش بیش از یک میلیارد روبل امضا کرده است که ساخت آن تا پایان سال جاری به پایان میرسد.
همانطور که قبلاً اشاره کردم، این بندر یکی از بزرگترین پایانههای بار در منطقه آستاراخان است. حجم مبادلات محموله آن در سال 2022 میلادی بیش از 780 هزار تن بوده است. طبق نتایج 5 ماهه سال 2023 میلادی، بندر آستاراخان رشد مثبت ترانشیپ 117 درصد را نیز تجربه کرده است. البته دولت منطقهای آستاراخان به نوبه خود از توسعه بندر حمایت میکند که چنین سرمایهگذاریهایی به حفظ موقعیت بندر سالیانکا به عنوان بزرگترین بندر منطقه آستاراخان کمک خواهد کرد. به لطف توسعه و نوسازی مداوم پایانههای بار، منطقه به سرعت با افزایش ترافیک بار در راستای کریدور شمال-جنوب سازگار می شود.
به عنوان یک دولتمرد روس، چشمانداز توسعه بندر سالیانکا و همچنین همکاری در پروژه کریدور شمال-جنوب را چگونه میبینید؟
شرکت سهامی عام بندر آستاراخان یکی از پایانههای باری بندر آستاراخان است که به طور مداوم در تلاش برای نوسازی و توسعه قلمرو خود است و نه تنها آورده سرمایهگذاران، بلکه منابع درآمدی خود را نیز سرمایهگذاری میکند. علاوه بر این، مدیران بندر به طور فعال در توسعه کریدور شمال-جنوب، ایجاد ارتباطات تجاری و جذب شرکاء تازه و سرمایهگذاران در منطقه مشارکت دارند. همه اینها باعث میشود بتوان روی گسترش تدریجی دامنه کالاهای حمل شده، افزایش ظرفیت بندر و در نتیجه افزایش حمل و نقل محموله حساب کرد. البته با حمایت دولت فدرال و دولت منطقه.
ایجاد شرکت کشتیرانی مشترک ایران و روسیه در دریای خزر یکی از برنامههای توسعه روابط اقتصادی است که از سوی نمایندگان دو کشور اعلام شده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
در پی سفر نمایندگان شرکت مدیریت منطقه ویژه اقتصادی لوتوس در اکتبر2022 میلادی به ایران، مذاکراتی با نمایندگان برخی سازمانهای دولتی و خصوصی ایران انجام شد. مسائل همکاری در ساماندهی خطوط کشتیرانی دریای خزر و مسیرهای زمینی از خاک ایران، ایجاد امکانات مدرن برای نگهداری و انجماد محصولات، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اطلاعات دقیق پس از حصول توافقات مشخص و امضای قراردادهای مربوطه قابل اعلام است. ما روی آن کار میکنیم. بدون تردید برنامه پنج ساله اقدامات توسعه همکاری که به امضای بابوشکین ایگور یوریویچ فرماندار منطقه آستاراخان با پرویز فتاح رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی رسیده است، توسعه روابط اقتصادی را تسهیل خواهد کرد. این برنامه اقداماتی را برای همکاری متقابل سودمند در توسعه کریدور شمال-جنوب از جمله در زمینه استفاده از ظرفیتهای ترانزیتی منطقه آستاراخان برای حمل و نقل محصولات بنیاد مستضعفان و استفاده از قلمرو بندر «SEZ» برای دو مرکز لجستیکی بنیاد ایجاد میکند. در حال حاضر، کارهای مقدماتی برای اجرای این فعالیتها در حال انجام است، اما از قبل این درک وجود دارد که اجرای آنها شراکت ما را تقویت میکند و توسعه مؤثر کریدور شمال-جنوب را تضمین میکند.